Zjawiskiem niespotykanym nigdy wcześniej w historii, a z jakim musimy się współcześnie mierzyć, jest powstałe w poprzednim stuleciu i stale się rozwijające społeczeństwo masowe. Jest to skutek przemian społeczno-cywilizacyjnych, w których główną rolę odegrały takie aspekty współczesnego świata jak: demokracja liberalna, rozwój badań naukowych we wszystkich dziedzinach życia i industrializacja, czyli proces przekształcania się społeczeństwa tradycyjnego w społeczeństwo przemysłowe dzięki mechanizacji produkcji. Wyemancypowanie mas rozpoczęte w XIX wieku i nadanie im szeregu praw z zakresu zarówno wolności negatywnej, jak i pozytywnej, doprowadziły do pewnych zjawisk społecznych, niekoniecznie tylko dobrych.
Wynika z tego wykształcenie się u współczesnego człowieka pewnego specyficznego typu postawy, która charakteryzuje się roszczeniowością, brakiem ograniczeń i wdzięczności wobec tego, dzięki czemu cieszyć możemy się dzisiaj względnym dobrobytem. Zasługi postępu postrzegamy jako oczywistość, pomijając trudy i wysiłki, jakie do tego doprowadziły. “Masy” nie są zainteresowane niczym poza własnym dobrobytem, nie czując przywiązania i pokory dla jego przyczyn. Skutkuje to takimi tendencjami jak rozwój skrajnych ruchów w polityce (faszyzm i populizm), a także znacznym spłyceniem sztuki, której głównym celem staje się zaspokojenie estetycznych potrzeb współczesnego człowieka.
Przedstawiciel społeczeństwa masowego nie jest wymagający wobec siebie, ale stawia duże wymagania wobec otaczającej go rzeczywistości. Uważa, że wszystko mu się należy, a gdy tego nie dostaje, czuje rozdrażnienie i wyrzut wobec okoliczności zewnętrznych. W ramach analiz tego fenomenu, człowiekowi masowemu często przeciwstawia się reprezentanta elit, który reprezentuje takie wartości jak: dyscyplina, stawianie sobie wysokich wymagań oraz poświęcenie dla idei.
Kiedyś to właśnie te elity posiadały największą moc decyzyjną w społeczeństwie. Dziś, kiedy demokracja zakłada równość wszystkich wobec wszystkich, ich rola często jest lekceważona, a głos zagłuszony, stanowią bowiem mniejszość. Kiedyś to oni wyznaczali normy i dokonywali odkryć, dziś ta równowaga uległa zachwianiu. Współczesna klasa polityczna skupia się na schlebianiu masom, próbując zdobyć sobie ich uznanie potrzebne do zwycięstwa w wyborach.
Dzisiejszy człowiek to przede wszystkim bierny odbiorca kultury masowej, przeciwieństwa kultury wysokiej, czyli nastawionej na przekazywanie wartości, pełnej głębi. Znawcy nauk społecznych konkludują, że kultura niska jest: prosta, płaska, płytka, ogłupiająca, zaspokajająca najprostsze potrzeby. I właśnie tym jesteśmy powszechnie karmieni.
W skrócie, prowadzi to do tego, że priorytety podzielane przez większość współczesnego społeczeństwa to prawdziwy pokaz uniżenia dotychczasowego dorobku kulturalnego ludzkości. W centrum społecznego zainteresowania nie są jednostki wybitne, a płytkie gwiazdy pop, dwulicowi politycy i rodzący sensację celebryci, którzy nie wnoszą nic konstruktywnego dla życia zbiorowości. Teoretycy społeczeństwa masowego twierdzą, że jest to prawdziwy kryzys dla naszego człowieczeństwa, tendencję tę jednak niezwykle trudno będzie nam odwrócić.
